Tùy theo mục đích sử dụng, Công Cụ Tư Duy được chia thành ba nhóm: Sơ đồ hình ảnh; Sơ đồ logic; và Sơ đồ thuyết minh.
Tại Việt Nam, sơ đồ tư duy (Mind Map) được sử dụng rất phổ biến vì nó dễ nhớ, dễ sử dụng, và thực sự rất hiệu quả. Sơ đồ tư duy là một loại Công Cụ Tư Duy nằm trong nhóm sơ đồ hình ảnh, ngoài ra còn có hàng chục loại khác trong bộ Công Cụ Tư Duy mà thầy cô có thể sử dụng để nâng cao hiệu quả của quá trình dạy và học.
Về đại thể, chúng ta có thể phân tách hoạt động học tập diễn ra trong đầu óc người học thành ba nhóm: Hoạt động tái cấu trúc; Hoạt động ghi nhớ; và Tư duy sáng tạo. Trong cả ba nhóm hoạt động đó, CCTD đều thể hiện được hiệu quả vượt trội của nó, cụ thể:
- Hoạt động tái cấu trúc: Trong quá trình nghe giảng, học sinh có thể hiểu rõ toàn bộ nội dung giáo viên trình bày, nhưng nội dung đó được tổ chức theo tư duy của giáo viên chứ không phải là tư duy của người học. Để có thể chiếm lĩnh trọn vẹn kiến thức, người học cần tái cấu trúc lại toàn bộ nội dung, bao gồm xem xét lại thông tin đã ghi nhận, bổ sung thông tin còn thiếu, và sắp xếp lại trật tự mối quan hệ của hệ thống thông tin trong tư duy. Để thực hiện tái cấu trúc hiệu quả, học sinh cần sử dụng bộ Công Cụ Tư Duy.
- Hoạt động ghi nhớ: Thông tin lưu trữ trong trí nhớ được kết nối với nhau theo kiểu mạng nơ-ron, cái nọ liên kết với cái kia, và trong quá trình nhớ lại một thông tin, trí não cần sử dụng đến các kết nối này. Những thông tin rời rạc và ít liên hệ với những thông tin khác thì mặc dù chúng vẫn được lưu trữ đâu đó trong bộ nhớ nhưng khi cần dùng đến, ta không thể nhớ lại được. Chính vì vậy ta cần sắp xếp thông tin thành hệ thống kết nối chặt chẽ với nhau. Để làm tốt việc đó ta cần sử dụng bộ Công Cụ Tư Duy.
- Tư duy sáng tạo: Mỗi khi sáng tạo sản phẩm mới con người thường phải suy nghĩ rất nhiều, và để có thể hiện thực hóa thì sản phẩm cần phải được hoàn thiện trước ở trong tư duy. Từ những việc nhỏ như tạo một nội dung thuyết trình hay tổ chức một cuộc họp, đến những việc lớn như xây dựng dự án, xây nhà xây cửa, hay cưới chồng cưới vợ, toàn bộ kế hoạch thực hiện đều cần được kiện toàn trước ở trong tư duy. Công Cụ Tư Duy là bộ công cụ cực mạnh hỗ trợ cho quá trình tư duy sáng tạo. Không phải vô lý mà để dạy phương pháp thuyết trình thì bạn Nam dạy bảng Logic cùng với các loại sơ đồ thuyết minh. Và để dạy kỹ năng thuyết phục và tranh biện thì bạn Nam dạy cấu trúc Logic 5 và kỹ thuật để sơ đồ hóa toàn bộ nội dung cần diễn đạt.
Hiện nay, nhiều thầy cô giáo trẻ năng động đang ứng dụng Công Cụ Tư Duy để sơ đồ hóa bài giảng đồng thời hạn chế hình thức viết chữ dày đặc trên bảng giống như trước. Thay đổi đã tạo được niềm hứng thú rất lớn cho cả thầy và trò.
Công Cụ Tư Duy là bộ công cụ để vẽ tư duy, bàn tay của học sinh vẽ tới đâu, thì tư duy của các em tới đó. Thầy cô giáo nên nghiên cứu và ứng dụng Công Cụ Tư Duyvào trong hoạt động dạy học. Đây thực sự là bộ công cụ toàn năng không những giúp nâng cao hiệu quả giảng dạy và học tập mà còn mang lại rất nhiều niềm hứng thú cho cả giáo viên và học sinh.